Bu bölümde Yakîn Tiyatro'nun alametifarikası olan uyarlamayı konuştuk. Neden tiyatro metinlerini değil de roman uyarlamalarını sahneye koyduğumuzu, nasıl uyarladığımızı, uyarlamanın avantajlarını ve dezavantajlarını tartıştık. Kelle paça metaforu üzerinden uyarlamayla aramızdaki mesafeyi ölçtük. Siz bu bölümü dinlerken biz de bu vesileyle biraz ara vereceğiz. Yepyeni bölümlerimizle ve sürpriz içeriklerimizle yeni sezonda görüşmek üzere...
Bu bölümde Modern Amerikan Edebiyatı'nın öncü isimlerinden Herman Melville'i konuştuk. Bulgurla sanatsal gelişim arasındaki negatif korelasyonun nedenlerini tartıştık. Herman ağabeyimizin macera dolu gençlik yılları üzerinden Moby Dick'i, New York'taki yetişkinlik yılları üzerinden de Katip Bartleby'yi okuduk. Mutlak potansiyel, insan-ı kamil, İbn Rüşd derken kendimizi bölümün sonuna zor atabildik.
Bu bölümde Çürüme'nin yazarı, "felsefenin alaycı palyaçosu" ve "tanrısız put kırıcı" Cioran'ı konuştuk. Namevcudiyeti anlamaya çalıştık. Umutsuzlukla karamsarlık, şiirle felsefe arasındaki farkı tartıştık. Hem Cioran'la bizim aramızdaki mesafeyi hem de Cioran'la Tanrı arasındaki mesafeyi ölçmeye çalıştığımız, sonunda pes edip göbek atmaya başladığımız "harikulade yararsız" bir bölüm oldu.
Mehmet Ali Birand'dan esintilerle başladığımız bu bölümde fiziksel tiyatronun dününü, bugününü ve yarınını konuştuk. Sadece fiziksel eylemlerle kurulu, sözsüz bir anlatıma neden ihtiyaç duyulduğunu tartıştık. Beden antroplojisi üzerinden bir fiziksel tiyatro okuması yaptık. Ve biraz da şapkamızı önümüze koyup fiziksel tiyatrodan hiçbir şey anlamayanlara kulak verdik.
Abartılı övgülerle açtığımız bu bölümde, antik çağlardan bu yana sahne üzerinde bir hikaye anlatmak için kullanılan yöntemleri, oyunculuk metotlarını konuştuk. Aristo, Diderot, Stanislavski, Meyerhold, Brecht, Eric Morris ve Grotowski gibi isimleri ve olmazsa olmazımız Shakespeare'i andık. Oyuncuların role hazırlanırken dikkat etmeleri gereken hususlara değindik.
Avangartlar... Sosyetik şımarıklar mıdır, yoksa gerçekçiliğin karşısındaki put kırıcılar mı? Dadaizm bir fildişi kule midir, yoksa bir mücadele sahası mı? Skandallar dostumuz mudur? İrrasyonel alan neden tekinsizdir? Avangbartlarla pikniğe gidilir mi? Keynes de kimdir? Google'a "Emre Şamdan" yazınca ne çıkar? Tüm bu soruların cevabını tek nefeste verdik. Ve Avangart Tiyatroyla aramızdaki mesafeyi sizler için ölçtük.
Bu bölümde; bayraktar ismi Jean-Paul Sartre aracılığıyla tiyatroya taşınan ve burada kendisine orijinal bir biçim bulan varoluşçu felsefeyi konuştuk. Bir fikir olarak varoluşçuluğun hakim tiyatro anlayışını nasıl etkilediğine ve bu etkiden hangi akımların neşet ettiğine değindik. Konudan bağımsız bazı linç edilesi iddialarda bulunduk. Toparlamaya çalışırken daha da battık. Ama hiçbirini kurguda atmadık.
Eylemsizliğe ve can sıkıntısına mahkum, zamansız bir kadını, Hedda Gabler'i konuştuk. Sadece onu konuşmakla kalmadık, Ibsen'in, Strindberg'in, Freud'un ve tabi ki her bölüm olduğu gibi Aristo'nun da kulaklarını çınlattık. Erkeklerin Hedda Gabler'i neden anlayamayacağını tartışırken süremizi biraz aşmış bulunduk ve Hedda'yı bu karamsar tabloda yalnız bırakıp "yine de, her şeye rağmen, hayat yaşamaya değer" diyerek sessizliğe büründük.
"İnsan neden sanat yapar?", "Tiyatro nasıl ortaya çıkmıştır?" gibi sorularla başlayıp "N'olucak bu Zeus'un çapkınlıkları?", "Dionysos mu daha hayırlı bir evlattır yoksa Apollon mu?" gibi sorularla biten bir bölüm oldu... Hem eğlendik hem de vadettiğimiz gibi Aristo'yla aramızdaki mesafeyi tüm boyutlarıyla ölçtük. Sophokles'ten Brecht'e kadar uzanan sonu da Avangart tiyatroda biten dolambaçlı yollar çizdik. Takip etmesi de sizden...
27 Mart Dünya Tiyatro Günü dolayısıyla #mesafe'nin bu bölümünde teoriden sıyrılıp pratik ve aktüel alana dair sohbet ettik. Okullu-Alaylı meselesine kendimize has, özgün bir açıdan baktık. Türk Tiyatrosu'nun geçmişini ve geleceğini konuştuk. Yakîn Tiyatro olarak iç muhasebemizi de yaptık ve yine kendimize durulacak bir yer seçtik. Tüm tiyatro emekçilerinin, tiyatroya adanmış ömürlerin, tiyatroyu yaşatan ve de ayakta tutan herkesin Dünya Tiyatro Günü kutlu olsun.
